در روزهای اخیر انتشار تصاویر خروج بخار و دود از قله دماوند باعث ایجاد نگرانی و بحث‌های فراوانی در میان علاقه‌مندان به طبیعت و رسانه‌ها شده است. دماوند به‌عنوان بلندترین قله ایران و یکی از آتشفشان‌های فعال منطقه البرز، همواره مورد توجه پژوهشگران زمین‌شناسی و دوستداران کوهنوردی بوده است. این پدیده‌ها باعث شد سوالاتی درباره احتمال فوران قریب‌الوقوع و وضعیت آتشفشانی این کوه مطرح شود.
مشاهدات اخیر از دماوند
پیش از هر تحلیل، مشاهده دقیق این پدیده‌ها اهمیت دارد تا بتوان میزان نگرانی و اقدامات احتمالی را ارزیابی کرد.
- تصاویر و گزارش‌های میدانی نشان‌دهنده خروج بخار و دود از دهانه قله دماوند هستند.
- شدت و حجم این خروج نسبت به دوره‌های گذشته بیشتر نبوده و الگوی آن با فعالیت‌های حرارتی طبیعی این آتشفشان مطابقت دارد.
- رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصاویر این پدیده باعث افزایش حساسیت عمومی شده‌اند، اما کارشناسان معتقدند این تنها نشانه‌ای از فعالیت گرمایی زیرسطحی است، نه فوران یا انفجار.
نظر کارشناسان زمین شناسی
تحلیل دقیق کارشناسان به ویژه متخصصان آتشفشان‌شناسی به درک صحیح پدیده کمک می‌کند.
- مهدی زارع، استاد زمین‌شناسی، اعلام کرده که دماوند یک سیستم آتشفشانی فعال است اما فعال بودن آن به معنای فوران فوری نیست.
- او خروج بخار و دود را مشابه فعالیت چشمه‌های آب‌گرم اطراف دماوند مانند لاریجان یا استراباکو توصیف کرده و گفته این پدیده‌ها بازتاب فعالیت‌های حرارتی زیرسطحی هستند.
- زارع تأکید دارد که این روند طبیعی است و در شرایط فعلی هیچ نشانه‌ای از فوران قریب‌الوقوع یا انفجار آتشفشانی مشاهده نشده است.
اهمیت پایش مستمر و ایمنی عمومی
با وجود اینکه فعالیت فعلی خطر فوری ایجاد نمی‌کند، استمرار پایش‌ها و رعایت اصول ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است.
- پایش مستمر با استفاده از سامانه‌های لرزه‌نگاری و حرارت‌سنجی زمین، تغییرات احتمالی فشار گاز و دما را ثبت می‌کند.
- این اطلاعات به کارشناسان کمک می‌کند تا در صورت تغییرات غیرعادی، هشدارهای پیشگیرانه صادر شود.
- زارع توصیه کرده که مردم نباید با مشاهده بخار و دود نگرانی غیرضروری داشته باشند، اما توجه به هشدارها و محدودیت‌های کوهنوردی در فصول خاص ضروری است.
فعالیت های طبیعی درون سیستم آتشفشانی
خروج بخار و دود تنها بخشی از فعالیت طبیعی سیستم آتشفشانی است و نباید با فوران مقایسه شود.
- جریان گاز و بخار در دهانه قله معمولاً نتیجه حرارت داخلی و واکنش‌های شیمیایی در سنگ‌ها و مواد مذاب زیرسطحی است.
- این بخار می‌تواند حاوی مقادیر کمی گازهای آتشفشانی مانند دی‌اکسید گوگرد و بخار آب باشد که بدون فوران به سطح می‌آیند.
- این فرآیندها گاهی با تغییرات فصلی یا افزایش دما و ذوب برف‌ها در سطح قله شدت می‌گیرند.
جمع بندی
خروج بخار و دود از قله دماوند یک پدیده طبیعی مرتبط با فعالیت‌های حرارتی داخلی است و بر اساس شواهد موجود، خطر فوران یا انفجار قریب‌الوقوع وجود ندارد. این موضوع یادآوری‌کننده فعال بودن آتشفشان دماوند و اهمیت پایش مداوم آن است. علاقه‌مندان به کوهنوردی و ساکنان اطراف قله می‌توانند با رعایت هشدارها و محدودیت‌های ایمنی، بدون نگرانی از این پدیده دیدن کنند. مطالعات زمین‌شناسی و سامانه‌های پایش مستمر همچنان بهترین ابزار برای پیش‌بینی تغییرات احتمالی در رفتار آتشفشان‌ها هستند.
