پزشکی و دندانپزشکی، دو شاخه مهم از علوم سلامت هستند که همواره مورد توجه داوطلبان کنکور و تصمیم‌گیران نظام سلامت قرار داشته‌اند. بسیاری از جوانان با انگیزه کمک به مردم، رسیدن به جایگاه اجتماعی بالا یا امنیت شغلی، یکی از این دو مسیر را انتخاب می‌کنند. اما آیا این انتخاب در عمل به یک آینده شغلی باثبات و مطلوب منتهی می‌شود؟ تفاوت‌های عمده‌ای میان فرصت‌های شغلی پزشکان و دندانپزشکان در ایران و دیگر کشورهای جهان وجود دارد. در این گزارش، بدون جانبداری، به تحلیل وضعیت بازار کار، درآمد، مهاجرت‌پذیری، میزان اشباع، و چالش‌های پیش روی این دو حرفه در داخل و خارج از ایران پرداخته می‌شود.

بازار کار در ایران

در ایران، پزشکان عمومی و متخصص در سال‌های اخیر با چالش‌هایی نظیر اشباع در برخی رشته‌ها، کاهش تعرفه‌ها، نارضایتی از شرایط کاری در بیمارستان‌های دولتی، و تأخیر در پرداخت‌ها مواجه بوده‌اند. از سوی دیگر، دندانپزشکان نیز علی‌رغم مزیت استقلال شغلی، با مشکلاتی چون افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان، اشباع بازار در شهرهای بزرگ، و هزینه‌های بالای تجهیز مطب روبرو هستند.براساس آمارهای وزارت بهداشت، ایران با کمبود پزشک در مناطق محروم مواجه است، اما در شهرهای بزرگ رقابت شدیدی میان پزشکان وجود دارد. دندانپزشکی نیز در حال تبدیل شدن به حرفه‌ای با تمرکز بالا در کلانشهرهاست، به‌گونه‌ای که بسیاری از دندانپزشکان تازه‌کار برای جذب بیمار مجبور به ارائه خدمات با قیمت پایین‌تر یا تبلیغات گسترده هستند.

بیشتر بخوانید: چطور می توان از تحصیل پزشکی در چین به شغلی موفق دست یافت ؟

درآمد و وضعیت اقتصادی

درآمد پزشکان در ایران به شدت وابسته به تخصص، موقعیت جغرافیایی، نوع اشتغال (دولتی یا خصوصی) و شهرت شخصی است. پزشکان متخصص در رشته‌هایی نظیر ارتوپدی، پوست و زیبایی معمولاً درآمد بالاتری دارند، اما در مقابل پزشکان عمومی یا متخصصان داخلی، با درآمد پایین‌تر و رقابت بیشتر دست به گریبان‌اند. همچنین حقوق پزشکان در بیمارستان‌های دولتی، غالباً با تأخیر پرداخت می‌شود.

دندانپزشکان، اگرچه از استقلال بیشتری برخوردارند، اما هزینه تأسیس و نگهداری مطب، خرید تجهیزات و مواد مصرفی وارداتی باعث می‌شود سال‌های ابتدایی فعالیت چندان سودآور نباشد. همچنین افزایش فارغ‌التحصیلان باعث شده برخی دندانپزشکان در سال‌های اول کار، برای درآمدزایی به مناطق کم‌جمعیت مهاجرت کنند یا خدمات را با قیمت کمتر ارائه دهند.

فرصت‌های شغلی در جهان

در خارج از ایران، به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته مانند پزشکی در روسیه، کانادا، آمریکا، استرالیا و برخی کشورهای اروپایی، هر دو حرفه پزشکی و دندانپزشکی از جایگاه بالایی برخوردارند. پزشکان در این کشورها معمولاً تحت نظام‌های بهداشتی مشخص با بیمه‌های قوی فعالیت می‌کنند. درآمد پزشکان متخصص بسیار بالا و شرایط کاری نسبتاً مطلوب است. همچنین در کشورهای مهاجرپذیر، کمبود پزشک عمومی در مناطق دورافتاده به چشم می‌خورد، که خود فرصتی برای مهاجران فراهم کرده است.

دندانپزشکان نیز در بسیاری از کشورها با تقاضای بالا برای خدمات زیبایی و بهداشتی مواجه‌اند. البته روند مهاجرت دندانپزشکان ایرانی دشوارتر از پزشکان است، چرا که معمولاً نیاز به گذراندن دوره‌های معادل‌سازی، آزمون‌های تئوری و عملی و هزینه‌های بالا دارند. در مقابل، پزشکان به‌ویژه در برخی کشورها، می‌توانند پس از گذراندن آزمون‌هایی نظیر USMLE (در آمریکا) یا PLAB(در بریتانیا) وارد فرآیندهای شغلی شوند.

اشباع بازار و رقابت

در ایران، بازار کار پزشکی در برخی رشته‌ها همچنان بکر است، مانند پزشک خانواده، پزشکی اورژانس، یا طب سالمندان. با این حال، در رشته‌هایی مانند داخلی، اطفال یا زنان، رقابت شدید و درآمد نسبتاً پایین موجب دلسردی برخی پزشکان جوان شده است. دندانپزشکی نیز با افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های آزاد و پردیس‌های خودگردان، در سال‌های اخیر با پدیده «اشباع نسبی» مواجه شده است.

در کشورهای توسعه‌یافته، وضعیت متفاوت است. اغلب دولت‌ها به صورت هدفمند ظرفیت دانشگاه‌های پزشکی و دندانپزشکی را کنترل می‌کنند. به همین دلیل، رقابت برای ورود بالا اما بازار کار پس از فارغ‌التحصیلی نسبتاً تثبیت‌شده است. البته ورود مهاجران به این حرفه‌ها با موانع قانونی و زبانی همراه است که نیاز به صبر و هزینه دارد.

امنیت شغلی و آینده‌ نگری

پزشکی در سطح جهانی همچنان یکی از باثبات‌ترین مشاغل به شمار می‌رود. تقاضا برای خدمات سلامت همزمان با افزایش سن جمعیت، روندی صعودی دارد. در کشورهای در حال توسعه، پزشکان علاوه بر کار بالینی، در حوزه‌های مدیریتی، پژوهشی و سیاست‌گذاری سلامت نیز نقش‌آفرینی می‌کنند. دندانپزشکی نیز در بسیاری از کشورها با ورود تکنولوژی‌های جدید، خدمات دیجیتال، و گسترش شاخه‌هایی مانند ارتودنسی یا ایمپلنت، جذاب‌تر شده است.

در ایران، هر دو حرفه هنوز از موقعیت شغلی بالایی برخوردارند، اما بی‌ثباتی اقتصادی، نوسانات ارزی، و سیاست‌های ناکارآمد بیمه‌ای، امنیت شغلی را با چالش مواجه کرده‌اند. پزشکان و دندانپزشکان جوان به‌ویژه با دغدغه‌هایی چون خرید تجهیزات، اجاره مطب و بازگشت سرمایه مواجه‌اند.

چالش‌ها و موانع مهاجرت

برای پزشکان ایرانی، مهاجرت به کشورهای دیگر گرچه روندی دشوار دارد، اما با صرف زمان، مطالعه و پشتکار قابل دستیابی است. تسلط بر زبان، گذراندن آزمون‌های بین‌المللی و داشتن سابقه کاری قابل قبول، از جمله شرایط اصلی برای مهاجرت موفق است. دندانپزشکان نیز باید دوره‌های بازآموزی بگذرانند که معمولاً پرهزینه و رقابتی است. اما پس از پذیرش، چشم‌انداز درآمد و رضایت شغلی بالاتر از داخل کشور خواهد بود.

نتیجه‌گیری

مقایسه فرصت‌های شغلی پزشکان و دندانپزشکان در ایران و جهان نشان می‌دهد که هر دو مسیر، فرصت‌ها و چالش‌های خاص خود را دارند. در داخل ایران، اشباع نسبی بازار، تورم و نوسانات اقتصادی، بر امنیت شغلی تأثیر گذاشته‌اند. با این حال، این دو حرفه همچنان در میان مشاغل با درآمد متوسط به بالا قرار دارند. در سطح جهانی، مهاجرت به کشورهای توسعه‌یافته می‌تواند فرصت‌های قابل توجهی فراهم کند، ولی ورود به بازار کار خارجی نیازمند دانش زبان، منابع مالی و زمان است. به طور کلی، تصمیم‌گیری میان پزشکی و دندانپزشکی، باید بر اساس علاقه شخصی، ظرفیت تحمل فشار، اهداف مهاجرتی و شرایط اقتصادی خانوادگی انجام گیرد، نه صرفاً بر اساس شهرت یا کلیشه‌های رایج باشد.